spotkanie z dr hab. Z. Truszkiewiczem

24. kwietnia 2008 roku na ul. Olszewskiego 2 w Collegium Wróblewskiego spotkaliśmy się z prof. Z. Truszkiewiczem - w celu omówienia "schadzkowej" dyskusji poświęconej zrzekaniu się prawa użytkowania wieczystego (dyskusja toczyła się mozolnie przez niemalże pół roku - sic!). Nasze wątpliwości wraz z analizą instytucji zostały spisane i zredagowane, a następnie przekazane Prof. Truszkiewiczowi z prośbą o uwagi. Tekst jest pracą zbiorową 5 osób i być może uda się go zaszczepić szerszej publiczności, a może nawet zwrócimy nim uwagę na charakterystykę prawa użytkowania wieczystego (więcej w tej kwestii na początku czerwca).

Poza skrótowymi informacjami warsztatowymi na temat formułowania pisemnych poglądów w języku prawniczym, wyciągnęliśmy Profesora na wycieczkę w przyszłość legislacyjną prawa użytkowania wieczystego. Prof. wchodzi w skład grupy roboczej zajmującej się reformą użytkowania wieczystego, działającej przy Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego pod wezwaniem prof. Z. Radwańskiego. Dowiedzieliśmy się o stanowisku Prof. w stosunku do pomysłu wprowadzenia zamiast użytkowania wieczystego germańskiego "prawa zabudowy". Prof. Truszkiewicz uważa, że sensowna reforma użytkowania wieczystego może odnosić się tylko do gruntów samorządowych oraz państwowych - nie może prowadzić do rozszerzenia stosowania tego typu instytucji na nieruchomości prywatne. Jak twierdzi Prof., prowadziłoby to do "wtórnej feudalizacji" stosunków z zakresu obrotu nieruchomościami(patrz.komentarz). Co więcej, poza proponowaną przez Prof. w jego książce poświęconej konstrukcyjnym zagadnieniom użytkowania wieczystego, instytucją "własności czasowej" - innym rozwiązaniem na przyszłość może być pełna likwidacja tego prawa (tzn. przekształcenie dotychczasowego użytkowania wieczystego w prawo własności - ale np. z uwzględnieniem dotychczasowych opłat). Pan Profesor przedstawił kilka ciekawych przykładów, gdzie w razie likwidacji użytkowania wieczystego należałoby odpowiednio zastosować niektóre inne instytucje prawa rzeczowego - m.in. służebności.

Prof. Truszkiewicz krytycznie odniósł się do entuzjastycznych poglądów przyjmujących bezrefleksyjnie prawo zabudowy jako najlepszą i jedyną alternatywę dla użytkowania wieczystego. Nie przeprowadzenie odpowiednich badań społecznych, a także badań w zakresie skutków, które może wywołać ta instytucja oraz efektów, które wywołała w państwach jej pochodzenia wyklucza zdaniem Prof. Truszkiewicza poważne traktowanie "prawa zabudowy" - jako użytkowania wieczystego przyszłości.

[Dr hab. Z. Truszkiewicz jest zatrudniony na stanowisku adiunkta w Katedrze Prawa Rolnego Uniwersytetu Jagiellońskiego.]

[por. Z. Truszkiewicz, Użytkowanie wieczyste. Zagadnienia konstrukcyjne, Zakamycze 2006, (rozdział zatytułowany "Wnioski końcowe i uwagi de lege ferenda"), s. 637 i n.]

jaskółka spotkania z dr Ulrichem Ernstem

W czwartek - 17. kwietnia 2008 roku - o godz. 18.45 odbyło się spotkanie zorganizowane przez Sekcję Prawa Cywilnego TBSP UJ z dr Ulrichem Ernstem - pracownikiem naukowym Uniwersytetu Jagiellońskiego, Katedry Prawa Cywilnego na Wydziale Prawa i Administracji zatytułowane "O tak zwanych zasadach prawa rzeczowego".

Spotkanie to jest pierwszym, ale nie ostatnim, z cyklu dyskusji nad prawem rzeczowym - która przetacza się na "schadzkach" od kilku miesięcy. Dr Ernst omówił po krótce zasady, które przypisywane są jako charakterystyczne - prawu rzeczowemu. Ponadto podważył "wyłączność" prawa rzeczowego na niektóre jego cechy, przypisywane prawu rzeczowemu jako wyróżniające spośród innych praw.

Spotkanie to - niestety w niewielkiej grupie osób - jest dobrym punktem wyjścia do dyskusji nad przyszłością oraz teraźniejszością prawa rzeczowego w Polsce - w szczególności w zakresie praw rzeczowych pełniących funkcję zabezpieczenia. Pytania o dopuszczalność "przewłaszczenia na zabezpieczenie" czy wprowadzenia długu gruntowego, a także analiza proponowanych przez Komisję Kodyfikacyjną Prawa Cywilnego działającą przy Ministrze Sprawiedliwości modyfikacji zastawu rejestrowego czy hipoteki ciągle pozostają otwarte. Argumenty, że linia orzecznicza w zakresie przewłaszczenia na zabezpieczenie nieruchomości jest właściwie stabilna, a długu gruntowego nie udało się ustanowić parlamentowi poprzedniej kadencji - nie mogą prowadzić do bezkrytycznego podejścia do niektórych wypracowanych przez praktykę lub proponowanych w doktrynie rozwiązań.

Dyskusja jest nadal otwarta. Dr Ernst wypowiedział pogląd o dopuszczalności przewłaszczenia na zabezpieczenie - jako mieszczącego się w granicach prawa własności zdefiniowanego w Konstytucji RP i kodeksie cywilnym. Wyraził również zapatrywanie, jakoby istniała materialna definicja praw rzeczowych, ale negatywnie ocenił przypisywanie niektórym cechom praw rzeczowych - charakteru dyrektywalnego.

Spotkanie z dr Ulrichem trwało prawie półtorej godziny, ale stanowiło zaledwie wstęp do analizy fundamentów praw rzeczowych. O następnym spotkaniu - tym razem "schadzkowym" - z dr U. Ernstem poinformujemy na blogu.

Schadzkowa teczka z Collegium Novum – spis artykułów:

Wątek wieczystego użytkowania:

1. J. Ignatowicz, Użytkowanie wieczyste de lege ferenda, Studia Iuridica XXI/1994

2. P.Podleś, Głos w dyskusji nad przyszłością użytkowania wieczystego, PSądowy 10/2005

Wątek przewłaszczenia na zabezpieczenie:

1. J. Skąpski, Rzeczowe formy zabezpieczenia wierzytelności, Studia Iuridica XXI/1994

2. I. Karasek, Zabezpieczenia wierzytelności (…), fragment monografii

3. J. Pisuliński, O planowanej nowelizacji (…), KPP 3/2005

4. M. Rutkowska, Czy hipoteka jest idealną forma zabezpieczenia (…), PUG 9/2006

5. K. Zaradkiwnicz, Numerus apertus abstrakcyjnych czynności prawnych (…), KPP 2/1999

6. F. Zoll, Spór o zakres dopuszczalności przewłaszczenia na zabezpieczenie

7. G. Tracz, Aktualność generalnej reguły kauzalności czynności prawnych, KPP 3/1997

8. G. Tracz, F. Zoll, Przewłaszczenie na zabezpieczenie Reczy ruchomej po wejściu w życie ustawy o zastawie rejestrowym (…), PPH 1/1998

9. J. Gołaczyński, Przewłaszczenie na zabezpieczenie, Poznań 1997

10. G. Tracz, F. Zoll, Przewłaszczenie na zabezpieczenie, Kraków 1996

11. M. Safian [reg] Wybrane zagadnienia prawa cywilnego – T. Karaś, Pojęcia: kauzalność, abstrakcyjność, akcesoryjność (…), Warszawa 2006

Inserty:

A. Rzetecka-Gil, Roszczenie z tytułu zachowku a dziedziczenie ustawowe, MP 14/2007